De Schrijvende Hollander

Na het zien van de uitzending van #BOOS en de daaropvolgende commentaren op de andere zenders bekruipt me een dubbel gevoel.
Aan de ene kant de stijgende verbazing over zo weinig begrip bij de grote roerganger. Weinig begrip over zijn positie, de cultuur die is ontstaan, de zwijgzaamheid van medewerkers, de angst vooral ook . Het komt op mij over als een grote blinde vlek voor wat er onder zijn leiding heeft kunnen afspelen.
Aan de andere kant de programma’s zelf die de afgelopen decennia vooral via de commerciële kanalen ons zijn voorgeschoteld.
Programma’s als Big Brother, Tempation Eiland, O O cherso en andere vergelijkbare werktitels.
Het moet me van het hart dat het juist door het  aspect van menselijk voyeurisme is dat deze programma’s zo’n grote vlucht hebben kunnen nemen. En de mensen thuis, die in grote aantallen hebben gekeken hebben de makers alleen maar gesterkt in het idee dat ze op de ‘goede’ weg waren. Waarbij dat ‘goede’ vooral gerelateerd werd aan de hoge kijkcijfers. En daar begint de erosie, het verval van wat moreel nog juist is. Formats die vooral bepaald worden door de potentie om hoge kijkcijfers te genereren. Daarbij kan dus zomaar de ethiek uit het oog worden verloren ten faveure van het kijkcijfersucces.
Kennelijk wil een grote groep mensen dus zien hoe deelnemers aan die programma’s al dan niet over grenzen zullen gaan. We zitten er stiekem allemaal op te wachten dat x met y het bed deelt en het liefst zouden we ook nog willen zien wat er onder die lakens echt gebeurt. Daarin zit onze dubbele moraal. Dat we heus wel weten wat oorbaar is of niet, dat we allemaal onze stiekeme dingen hebben maar dat we door een jarenlang bombardement van ‘dit moet toch kunnen’ situaties murw zijn gebeukt en een blinde vlek hebben ontwikkeld voor misstanden in werkverhoudingen of misstanden  daar waar het gaat om de inhoudelijkheid van programma’s. De blinde vlek met betrekking tot de omgang met elkaar is vele malen breder geworden dan wat er nu boven tafel is gekomen.
Kijk alleen al naar het openbare debat op de sociale media waar alles en idereen gefileerd wordt, doodgewenst, bedreigd of anderszins weggezet wordt als inferieur. Zie de wijze waarop in de tweede kamer de toon van de debatten tot grote diepte is gezonken.
Het is een erosie van beschaving die al langer gaande is en naar mijn idee begonnen met de komst van de commerciële omroepen in de nederlandse televisiewereld.  Het is van alle tijden en alle landen dat er overal ergens wel een oom in de familie zit die, onder het mom van ‘dat moet toch kunnen’ of ‘het is toch maar een grapje’ net die opmerkingen maakt die over de grens gaan. Net even iets te lang de hand op de bil houdt of vol op de mond de ‘begroetingskus’ plaatst bij dat lieve nichtje dat toch al zo groot aan het worden is.
Educate your sons kwam al voorbij in de media. En daar zou nu eindelijk eens werk van moeten worden gemaakt. Het beeld dat de jongens voorgeschoteld krijgen van vrouwen moet op de schop.  Er moet ons opnieuw  een zelfreinigend vermogen worden aangeleerd in de omgang met elkaar. En dat is iets dat in de opvoeding begint maar moet worden voortgezet in het openbare debat. Die dubbele moraal moet in elk geval kritisch worden bezien bij alle betrokken partijen, in alle lagen van onze samenleving. Elkaar erop aanspreken, niet wegkijken, niet langer meesmuilend toestaan maar erop toezien. Dat is zorg voor elkaar tonen en er met elkaar voor zorgen dat onze verhoudingen zuiver en beschaafd blijven. Niet langer dubbel maar eenduidigheid. Daar is onze samenleving bij gebaat.

Wanneer jij zelf de maat van alle dingen bent doe je altijd de ander tekort.
Ga daar maar eens vanuit. Je ontneemt de ander de ruimte om naast jou zijn of haar dingen te doen, meningen te hebben en jou van repliek te dienen. Als je enkel nog maar geloof kunt hechten aan je eigen waarheid ben je  alleen in je eigen universum en doe je ook jezelf te kort. De mens bestaat nou eenmaal in samenhang met  en reactie tot de ander. Zoveel is wel duidelijk. We gaan door donkere tijden maar een ding is wel zo helder als kristal. We bestaan en maken deze donkere tijden samen door. Ieder beziet het vanuit zijn of haar eigen perspectief daarover kunnen we het zonder problemen eens zijn. Maar om de boel nou zo te polariseren als momenteel gaande is daarmee doen we onszelf allemaal tekort.
Onze kracht als mens ligt in het vermogen tot samenwerking, het zoeken naar oplossingen en de bereikte resultaten samen te delen. Daar worden we als geheel beter van en brengt het ons verder op de lijn van de menselijke ontwikkeling. Dat in dit proces het marktdenken een goede samenwerking in de weg staat behoeft geen betoog. Dat is een vaststaand feit. De markt kent namelijk geen ethiek en is enkel gericht op het maken van winst. Op zoek naar nieuwe verdienmodellen drijft het individuen tot moreel onverantwoorde handelingen. Waarom? Omdat wat goed is voor de markt beschouwd wordt in termen van ‘Wat brengt het op? Tegen welke kosten? Op welke termijnen? Wanneer is mijn niche gevuld, de markt verzadigd en moeten we op zoek naar nieuwe verdienmodellen?’
Los van een menselijke moraliteit kent de markt dus zijn eigen moraal en die staat doorgaans haaks op die van het gewone ethische leven. Het drijft individuen tot immorele keuzes, trekt zich niets aan van toekomstige generaties of huidige have nots. Alles voor de jaarcijfers. Niets ontziend drijven we de winstmarges omhoog en schuwen het daarbij niet om roofbouw te plegen op onze aarde, grondstoffen, natuur, menselijk kapitaal, klimaat en beschikbare marktruimte. Er is geen ‘genoeg’ er is enkel maar meer, hoger, efficiënter, beter, mooier, sneller, duurder, nieuwer, groter, rijker, en er lijkt geen rem op te bestaan. Niet in regelgeving, bestuurscultuur, regeringsverantwoordelijkheid, ethisch besef of wat dan ook.
De grote techbedrijven domineren de markt, hebben alle data die we overigens vrijwillig hebben afgestaan.
Afdoende regelgeving en wettelijke bescherming blijft achter omdat ook in de landsbesturen onvoldoende kennis en vaardigheden voorhanden is om de ontwikkelingen op de voet te volgen en snel te doorzien waar de gevaren liggen voor de samenleving.  Ergens in het verleden, bij de opkomst van big tech en big data hebben we ongewild belangrijke zaken zoals privacy over het hoofd gezien. Laat de Europese unie dan toch vooral de hegemonie doorbreken van de grote tech-giganten en afdoende beschermende wetgeving initiëren. Ik ben er sterk voor. Het geeft kleinere spelers kansen op diezelfde markt en de macht wordt eerlijker verdeeld. En dat lijkt mij in het huidige ondernemingsklimaat geen overbodige luxe.

Wat ben je aan het doen vraagt facebook me. Welnu ik ben aan het lezen in De wereld van Sophie. In de verhandeling over Hegel en zijn dialectiek kom ik iets tegen dat me zeer actueel voorkomt.
'Degene die zijn plaats in de staat niet kan vinden is een mens zonder historie.' Zeker in de actualiteit van vandaag een belangwekkend citaat omdat in het openbare debat groepen mensen zijn die hun plaats in de staat niet schijnen te kennen of de verbondenheid ermee verloren zijn. Ook zijn er die met meneer Baudet dromen van een romantische opvatting van die staat. Namelijk een zonder ‘homeopathische verdunning’ . Dan wil je dus duidelijk terug naar wat ooit was en ontken je de status quo.
Volgens de dialectiek van Hegel is dat een onmogelijkheid omdat het in tegenspraak is met Hegels dynamische rede. Elke nieuwe positie die wordt ingenomen bouwt voort op, of ontstaat  uit, een vorige.
These-anti these-synthese is de volgorde en daarmee is de wens tot terugkeren naar wat eens was een fata morgana die Baudet zijn kiezers voorhoudt. Je kunt uiteraard een eigen kijk op de dingen  hebben. Daar is niets mis mee maar we zullen altijd door moeten op de weg van de dynamische rede, terug kan niet. In die zin is de dialectiek de weg tot een vernieuwing van de geschiedenis in wording waarin wij ons nu bevinden.