-juko-

Advent 2025. Week III


Bijna zijn we waar we wezen moeten.
De vrede is niet ver.
Als we beginnen bij de buren
en we volgen trouw de ster
kan het niet zo lang meer duren.
De weg ligt er al eeuwen.
Gewoon een kwestie van de ene voet voor de ander.
Hoe moeilijk kan het zijn.

Het leven moet voorwaarts geleefd
en achteraf begrepen.
Helder zicht op je verleden
helpt je te zien op wat er komen gaat.

Dat is een hele zorg minder
je weet waar het naar toe zal gaan.
Ergens in de tijd is het begonnen
en ergens in de tijd komt er een einde aan.
Dat is een ding wat zeker is.
Alles wat er daarna komt
blijft een groot geheimenis.

Kunst vermag wel veel maar niet alles.
Zo draagt het niet de eeuwigheid in zich.
Wekt het doden niet tot leven.
Blijft het altijd ‘afgeleide van’ 
wat ons het leven heeft gegeven.

Levenskunst ligt besloten in wat het woord ons zegt 
Het besef van eeuwigheid is namelijk door iemand anders
in ons hart gelegd.

Ik weet niet hoe het jou vergaat
maar soms ben ik zo moe
van wachten op de dingen die nog komen gaan
en niet te weten hoe

Niemand kan de toekomst zien
het kost moeite bij de dag te leven
aan te moeten zien hoe rijken rijker worden
hoe de aller armsten ,meer dan ze kunnen, blijven geven

Een weduwe  geeft haar muntjes 
geeft alles wat ze heeft
ogenschijnlijk geeft de rijke meer
daar kan de weduwe nooit aan tippen maar 
de rijke geeft van wat hij over heeft 

daar ligt  het werkelijk verschil
de eersten zullen laatste zijn
de laatsten dan weer eersten
zo zal geschieden
zo de Here wil


Al kan het in het oosten dagen
een lichtje aan de hemel staan
een ster die ons de weg wijst
waarlangs we moeten gaan
we zullen zelf moeten reizen
stap voor stap en dag aan dag
moedig voorwaarts richting einde
tot we bij de herberg zijn die vol blijkt
buiten hoor je het gelag
maar ja vol is vol hier is geen plaats
de beste kamers zijn weer voor de rijken
loop dus maar door
daar verderop is nog een stal
misschien dat je daar naar binnen mag.

Dat het in het leven uiteindelijk om de eenvoud draait, is iets dat mij, juist in de levensfase waarin ik mij nu bevind, steeds duidelijker wordt.
Er ligt een rijkdom in verscholen die ik eerder nooit opmerkte.

Het in alle rust opstaan. De dag op je eigen tempo beginnen. Koffie zetten, krant lezen. Ontbijt klaarmaken voor mijn lief en mij. Die herhaling van de dagen die zich moeiteloos aaneen lijken te rijgen. De vrijheid van handelen die het gepensioneerd zijn met zich meebrengt.

Maatschappelijk hebben we onze bijdrage geleverd of doen er op gezette tijden nog aan mee, maar in een andere vorm dan toen we nog werkzaam waren in loondienst.
Dat ik de rijkdom niet eerder in het vizier kreeg, wijt ik aan het gegeven dat werk nu eenmaal veel aandacht vereist en dus veel van je opmerkingsgave vergt. Eenvoudig gezegd: je aandacht en focus liggen bij je werk.

Tijdens vakantieperiodes kun je een beetje proeven van die eenvoud en die spanningsboog even wat loslaten die het betaalde werk van je vraagt. Dat is in onze maatschappij prima geregeld in verschillende cao’s of in goed overleg met onze direct leidinggevende.

Naast al deze gerichte aandacht vindt ook de ontwikkeling van de actualiteit plaats. Die volgen we uiteraard via de nieuwskanalen. De waan van de dag is vaak die van wat de nieuwsmedia ons voorschotelen. Het valt niet mee om in de hectiek van alledag de rust te bewaren en ons echt te laten drijven op de tijd die ons gegeven is. Dat is een levenskunst die we haast zijn afgeleerd tijdens ons arbeidzame leven.

Als dan, om wat voor reden dan ook, een einde komt aan dit gereguleerde bestaan, duurt het wel een poosje voordat het grote vliegwiel in ons tot stilstand is gekomen. Het maalt nog wel een tijdje door in ons denken. Maar als het eenmaal zover is gekomen en we door de inmiddels verstreken tijd hebben geaccepteerd dat alles is zoals het is, ja, dan treedt de rust in. Dan voelen we dat we nieuwe krachten opdoen en juist vanuit die rust tot nieuwe invullingen komen van de zee van tijd die dagelijks voor ons ligt.

En dat is ook het moment dat je je kunt realiseren dat het leven in al zijn facetten uiteindelijk draait om de eenvoud, en dat in die eenvoud een enorm rustgevende en onbetaalbare rijkdom schuilt. Ik zou zeggen, geniet er van!

De vriendschap vieren. Dat gingen we doen. Een goed gesprek, een kop koffie en daarna een heerlijke lunch.
We spraken over het leven, de dood, de rouw, het verdriet. Het gaan door die donkere tunnel.
En over de hoop aan het einde van die tunnel toch weer wat licht te mogen zien.
De verwondering over mensen die we ontmoeten, voor het eerst of opnieuw. Zomaar in een gesprek met volkomen vreemden terecht komen dat zo waardevol blijkt te zijn geweest. Een zonsondergang die je nog nooit eerder zo intens beleefd hebt. Het zijn de tekenen tussen de regels van ons bestaan. Dit te leren lezen tussen alle hectiek van het gewone leven door is een kunst, een gave, een noodzakelijkheid ook, waar we altijd alert op moeten blijven. 
We herkenden elkaar opnieuw, nog steeds, van vroeger van vandaag. Ergens in de tijd door het werk als collega’s bij elkaar terechtgekomen in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Een machtige tijd beleefden we er met elkaar. De zorg was nog de zorg zoals zorg bedoeld is, of sterker nog, zoals die wordt vereist. Het was een tijd voordat de marktwerking werd geïntroduceerd en haar vernietigende werking kon beginnen. Geïntroduceerd als ‘zorg op maat’ werd het al heel snel ‘maat op zorg’ zoals een andere oud collega concludeerde.  De kaalslag van de dienstverlening. Bewoners werden cliënten. Kregen een persoonsgebonden budget en werden op die manier ontdaan van hun menselijke waardigheid en omgetoverd tot een verdien-model in de zorgmarkt.
Maar onze aanvankelijke collegialiteit werd vriendschap. Een vriendschap met elkaar regelmatig zien, samen eten, herinneringen ophalen en samen nieuwe herinneringen maken. Tot zijn liefste ziek werd en het oordeel onverbiddelijk. Geen genezing mogelijk, enkel maar tijd bijkopen. Met een ongelooflijke intensivering van het leven tot gevolg. Leven toevoegen aan de dagen werd het adagium. Niet als bevrijding van zorg, verdriet en last maar als een min of meer rustgevend mantra dat de focus hielp houden op waar het werkelijk om gaat. De liefde, de vriendschap, de betrokkenheid op elkaar, het werkelijk delen van de zorg en doordringen tot elkaars kern zolang we nog ademtochten maken. Intussen gaat de tijd verder en komen wij, de mannen, nog steeds regelmatig bij elkaar om de vriendschap te blijven vieren, herinneringen op te halen, een wandeling te maken en vooral veel met elkaar te praten want dat is toch wat het leven ook is. Veel met elkaar praten want enkel in woorden vinden we betekenis, benoemen we onszelf in relatie tot de ander. Daarom is het ook zo van belang dat we anderen om ons heen hebben om ons daartoe te verhouden. Want enkel in die verhouding tot elkaar vinden we onze bestemming als mens. Een spiegel waarin we onszelf kunnen leren zien met al onze aardigheden en eigenaardigheden. Zo de vriendschap te kunnen en mogen vieren blijft een waar genoegen.

Daar waar wij vroeger onze ouders saaiheid bleven toedichten omdat er nooit eens flink gelachen werd over wat wij zo grappig vonden. Daar vindt de jeugd van tegenwoordig een ongeremd beamen van hun grappige gedrag. En met die oeverloze meegaandheid en een zorgvuldig wegpoetsen van hun ongemakken is de ‘bildung’  voorgoed verdwenen. Karakterloos opgegroeid na een stijf getoetste schooltijd  zitten we nu met een faalangstige generatie die zaken niet vol kan houden. Gewoon omdat ze nooit geleerd hebben om met teleurstelling of tegenslagen om te gaan. Men is vaak al opgebrand voor men het volle leven heeft aangevangen. Als speelbal van belangen in een marktgerichte economie waar alleen het beste, het mooiste, het duurste telt. Waar ook niet iedereen meer toegang toe heeft. Enkel nog de rijken, degene met een modaal inkomen kunnen net nog aanhaken. De rest wordt vanzelf een keer afgeserveerd. Dat is namelijk een marktwet. Als iets niet- of onvoldoende  scoort verdwijnt het uit de schappen.  Die zesjescultuur was dus zo gek nog niet. Die had een grotere sociale samenhang op het oog dan de geharde marktwerking van vandaag.   

---

(Nog een maand tot de verkiezingen.)

Wanneer je met een aantal mensen een gezelschapsspel wilt spelen is het van belang dat iedereen die mee doet op de hoogte is van hoe het spel in zijn werk gaat. Wat de bedoeling van het spel is en welke regels men moet volgen om tot een voor iedereen bevredigend spelverloop te komen. Vaak gaat het om eenvoudige zaken als om beurten werpen met dobbelstenen. Soms moet je een beurt overslaan, soms moet je zelfs plaatsen terug. Dus dat je dan op je beurt kunt wachten is wel een vereiste. Dat je ook doet wat het spel van je vraagt en dus aan de regels houdt is er ook zo een. Het kan niet zo zijn dat een medespeler voor zijn beurt gaat, of wanneer zijn worp hem of haar niet zint de stenen nogmaals oppakt om te werpen. Onder het uitroepen van :’Nee, deze worp geldt niet. Ik liet per ongeluk mijn stenen te vroeg uit mijn handen vallen.’ Dat heet valsspelen en daarmee plaats je jezelf feitelijk buiten de spelorde.
Je kunt niet zomaar tijdens het spel gaan roepen dat de regels niet deugen of ook maar een mening zijn. Daarmee frustreer je het spel en maak je gebruik van oneerlijke technieken om maar te winnen.  

Een gezelschapsspel werkt alleen als iedereen de regels kent en accepteert. Soms win je, soms verlies je; soms moet je wachten of zelfs stappen terugdoen. Maar zodra iemand weigert zijn beurt af te wachten of de dobbelsteen opnieuw gooit omdat de uitkomst niet bevalt, valt het spel uiteen. Regels en respect houden het spel eerlijk en plezierig voor iedereen.

Onze democratie werkt op dezelfde manier. Verkiezingen, debatten en procedures zijn geen vrijblijvende afspraken, maar de spelregels die ervoor zorgen dat iedere stem telt en dat beslissingen op een eerlijke manier tot stand komen. Wie deze regels negeert of voortdurend betwist zodra ze niet uitkomen, ondermijnt het vertrouwen en plaatst zichzelf buiten de orde.

Maar er is meer dan regels alleen: ook de toon telt. Zoals bij een spel de sfeer bedorven raakt als iemand schreeuwt of het bord omvergooit, zo wordt politiek giftig wanneer debat verandert in persoonlijke aanvallen en kabaal. Beschaafd debatteren betekent luisteren én spreken, argumenteren in plaats van beschimpen, en erkennen dat ruimte geven aan een ander niet gelijkstaat aan verlies, maar aan respect voor het proces.

Hetzelfde geldt voor het te woord staan van de media. Wie helder, eerlijk en met zelfbeheersing spreekt, vergroot vertrouwen. Niet omdat diegene altijd gelijk heeft, maar omdat de manier van optreden getuigt van verantwoordelijkheid. Zo wordt zichtbaar dat politiek meer is dan winnen of verliezen: het is samen verantwoordelijkheid dragen.

Regels, toon en respect vormen zo de basis van een democratie die niet in chaos vervalt, maar in staat is burgers te verbinden. Zoals een spel pas leuk is wanneer iedereen zich aan regels houdt, zo bloeit onze democratie pas op wanneer vertegenwoordigers niet alleen de wet respecteren, maar ook de kunst verstaan van beschaafd en overtuigend spreken. Natuurlijk in verkiezingstijd is het zaak dat je je als partij profileert en dus uitspreekt wat je belangrijk vindt. Hoe je de toekomst voor het land ziet en op welke wijze je daaraan wilt werken. Maar als eenmaal de uitslag duidelijk is weet iedereen hoe de kaarten liggen. Dan is het zaak om, in het landsbelang, zo spoedig mogelijk tot de vorming van een nieuwe regering te komen en er dan ook met alle gecommitteerden de schouders onder zetten. Dan spelen we het spel volgens de regels en komt het spel tot zijn recht.