Het spel en de regels.

(Nog een maand tot de verkiezingen.)

Wanneer je met een aantal mensen een gezelschapsspel wilt spelen is het van belang dat iedereen die mee doet op de hoogte is van hoe het spel in zijn werk gaat. Wat de bedoeling van het spel is en welke regels men moet volgen om tot een voor iedereen bevredigend spelverloop te komen. Vaak gaat het om eenvoudige zaken als om beurten werpen met dobbelstenen. Soms moet je een beurt overslaan, soms moet je zelfs plaatsen terug. Dus dat je dan op je beurt kunt wachten is wel een vereiste. Dat je ook doet wat het spel van je vraagt en dus aan de regels houdt is er ook zo een. Het kan niet zo zijn dat een medespeler voor zijn beurt gaat, of wanneer zijn worp hem of haar niet zint de stenen nogmaals oppakt om te werpen. Onder het uitroepen van :’Nee, deze worp geldt niet. Ik liet per ongeluk mijn stenen te vroeg uit mijn handen vallen.’ Dat heet valsspelen en daarmee plaats je jezelf feitelijk buiten de spelorde.
Je kunt niet zomaar tijdens het spel gaan roepen dat de regels niet deugen of ook maar een mening zijn. Daarmee frustreer je het spel en maak je gebruik van oneerlijke technieken om maar te winnen.  

Een gezelschapsspel werkt alleen als iedereen de regels kent en accepteert. Soms win je, soms verlies je; soms moet je wachten of zelfs stappen terugdoen. Maar zodra iemand weigert zijn beurt af te wachten of de dobbelsteen opnieuw gooit omdat de uitkomst niet bevalt, valt het spel uiteen. Regels en respect houden het spel eerlijk en plezierig voor iedereen.

Onze democratie werkt op dezelfde manier. Verkiezingen, debatten en procedures zijn geen vrijblijvende afspraken, maar de spelregels die ervoor zorgen dat iedere stem telt en dat beslissingen op een eerlijke manier tot stand komen. Wie deze regels negeert of voortdurend betwist zodra ze niet uitkomen, ondermijnt het vertrouwen en plaatst zichzelf buiten de orde.

Maar er is meer dan regels alleen: ook de toon telt. Zoals bij een spel de sfeer bedorven raakt als iemand schreeuwt of het bord omvergooit, zo wordt politiek giftig wanneer debat verandert in persoonlijke aanvallen en kabaal. Beschaafd debatteren betekent luisteren én spreken, argumenteren in plaats van beschimpen, en erkennen dat ruimte geven aan een ander niet gelijkstaat aan verlies, maar aan respect voor het proces.

Hetzelfde geldt voor het te woord staan van de media. Wie helder, eerlijk en met zelfbeheersing spreekt, vergroot vertrouwen. Niet omdat diegene altijd gelijk heeft, maar omdat de manier van optreden getuigt van verantwoordelijkheid. Zo wordt zichtbaar dat politiek meer is dan winnen of verliezen: het is samen verantwoordelijkheid dragen.

Regels, toon en respect vormen zo de basis van een democratie die niet in chaos vervalt, maar in staat is burgers te verbinden. Zoals een spel pas leuk is wanneer iedereen zich aan regels houdt, zo bloeit onze democratie pas op wanneer vertegenwoordigers niet alleen de wet respecteren, maar ook de kunst verstaan van beschaafd en overtuigend spreken. Natuurlijk in verkiezingstijd is het zaak dat je je als partij profileert en dus uitspreekt wat je belangrijk vindt. Hoe je de toekomst voor het land ziet en op welke wijze je daaraan wilt werken. Maar als eenmaal de uitslag duidelijk is weet iedereen hoe de kaarten liggen. Dan is het zaak om, in het landsbelang, zo spoedig mogelijk tot de vorming van een nieuwe regering te komen en er dan ook met alle gecommitteerden de schouders onder zetten. Dan spelen we het spel volgens de regels en komt het spel tot zijn recht.